တရုတ္ ကမၻာ႔အၾကီးဆံုး ဆည္တည္ေဆာက္မွႈ ေနာက္ဆက္ ျပႆနာမ်ား (ဓာတ္ပံု အက္ေဆး)

ယန္ဇီျမစ္သည္ ကမၻာ႔ တတိယ အရွည္ ဆံုး ျမစ္ျဖစ္သလို တရုတ္ရဲ႕ အဓိက ေရေၾကာင္းလမ္းလည္း ျဖစ္သည္။ တိဘက္ ကုန္းျပင္ျမင္႔တြင္ စတင္ျပီး တရုတ္ျပည္ အေရွ႕ဖက္တေလွ်ာက္ ျဖတ္စီးဆင္းသည္။ ၄င္း ပံုမွန္ စီး၀င္ေနၾက ရွန္ဟို္င္းအနီးရွိ
အေရွ႕တရုတ္ပင္လယ္ထဲ ယခု စီး၀င္စရာ ေရမရွိသလို၊ မွီခိုအားထား ျပဳေနတဲ႔ လူသန္း ၄၀၀ အတြက္လည္း ေသာက္သံုးေရ မေပးႏုိင္ ျဖစ္ေနသည္။
ျမစ္ၾကီးမ်ား ပ်က္ဆီးပစ္မွႈ အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ တရုတ္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနမွာ ပိုမိုဆိုးရြား လာေနသည္။ အခ်င္႔အခ်ိန္မရွိ ဆည္ေတြ ထုနဲ႔ထည္နဲ႔
တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ေရထုညစ္ညမ္းျခင္း၊ ျမစ္ေၾကာင္းသဘာ၀ ေျပာင္းလဲပစ္ျခင္း တို႔ေၾကာင္႔ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္အတြင္း ဆိုးရြားတဲ႔ ရာသီဥတုန႔ဲ႔ သဘာ၀ေဘးဒဏ္ကို တရုတ္လူထု ခံစားၾကရျပီး။
အထက္ပံုတြင္ ဇီပင္ပူး ဆည္ၾကီးအနီးရွိ ျမစ္ေရထဲ ၂၀၀၈ ေမလ ၁၂ ရက္ စီခြ်မ္ ငလွ်င္ေၾကာင္႔ ျပိဳက်ခဲ႔တဲ႔ အပ်က္အဆီး အပိုင္းအစအနမ်ား  က်ေရာက္ထားျပီး၊ တရုတ္ ရဲႏွစ္ဦး ေမာ္ေတာ္ဘုတ္ျဖင္႔ ခရီးဆက္ေနစဥ္။


တရုတ္ ဆည္တည္ေဆာက္မွႈနဲ႔ ျမစ္ေရတင္စီမံကိန္းမ်ား ဆိုးက်ဳိးကို ၾကံဳၾကရတဲ႔ ဥပမာ တစ္ခုကေတာ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၂၄၀၀ နီးပါးရွိ မဟာတူးေျမာင္းၾကီး (Grand Canal) ဆက္လက္ တည္တံ႔ေရးလည္း ပါ၀င္သည္။ အဲဒီ တူးေျမာင္းက တရုတ္ ေျမာက္ပိုင္း ေပက်င္းနဲ႔ ေတာင္ပိုင္း ဟန္ဇို ျမိဳ႕ၾကီးႏွစ္ျမိဳ႕ မိုင္ ၈၀၀ ေက်ာ္ ဆက္သြယ္ေပးထားျခင္း ျဖစ္သည္။ တူးေျမာင္း ရည္ရြယ္ခ်က္က ဆန္နဲ႔ အစားအစာ တင္ပိုဖို႔ျဖစ္ျပီး ယခုထိလည္း ေဒသအခ်ဳိ႕အတြက္ အသံုးျပဳေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ ၁၉ ရာစုကတည္းက တူးေျမာင္းၾကီးကို ထိ္န္းသိမ္းမွႈမရွိျခင္း၊ လ်စ္လွ်ဴရွႈထားျခင္းတို႔ေၾကာင္႔ ေရလႊမ္းမိုးမွႈမ်ား၊ ေရညစ္ညမ္းမွႈမ်ား အျမဲၾကံဳေနၾကရသည္။ မၾကာခင္ကေတာ႔ ဆိုးရြားလာတဲ႔ အေျခအေနေၾကာင္႔ တူးေျမာင္း သန္႔ရွင္းေရး စလုပ္ဖုိ႔ ေဒသခံေတြက ၀ိုင္းေအာ္လာသည္။ ယခု က်င္းစု ျပည္နယ္ ၀ူဇီျမိဳ႕အနီး တူးေျမာင္းထဲ သန္႔ရွင္းေရး ေလွတစ္စီး ေလွာ္ခတ္သြားေနပံု ျဖစ္သည္။


တရုတ္ Grand Canal မွာ ကုလသမၼဂ ယူနက္စကို အဖြဲ႔ရဲ႕ ကမၻာ႔ယဥ္ေက်းမွႈအေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းေရး အစီအစဥ္တြင္ ပါရွိသလို၊ ႏိုင္ငံျခားဧည့္သည္ အမ်ားအျပား စြဲေဆာင္ထားႏိုင္တဲ႔ ေနရာလည္း ျဖစ္သည္။ စက္ရံုေတြရဲ႕ စြန္႔ပစ္ အညစ္အေၾကးမ်ားေၾကာင္႔ ျဖစ္ရတဲ႔ ေရထုညစ္ညမ္းမွႈ ရွင္းလင္းဖုိ႔နဲ႔ တူးေျမာင္းကို အမွီျပဳ ေနထိုင္တဲ႔ ျမိဳ႕ျပလူဦးေရ မ်ားျပားမွႈ အတြက္ေၾကာင္႔ ႏိုင္ငံတကာမွ အကူအညီ အမ်ားအျပား ရရွိေလ႔ရွိသည္။
၂၀၀၇ တြင္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ၀န္က်ားေပါင္ က အမ်ဳိးစီမံခ်က္ျဖင္႔ ေသာက္သံုးေရ ရရွိေရးအတြက္ တူးေျမာင္း သန္႔ရွင္းေရး မလုပ္မျဖစ္လုပ္ၾကဖို႔ ေဆာ္ဩခဲ႔သည္။ OECD ႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႔ ေလ႔လာမွႈအရ တရုတ္ သန္း ၃၀၀ ေက်ာ္မွာ ညစ္ညမ္းတဲ႔ တူးေျမာင္းေရကို ေသာက္သံုးေနၾကရျပီး၊ သန္း ၁၉၀ က ထုိတူးေျမာင္းေရေၾကာင္႔ မက်န္းမမာမွႈမ်ား ျဖစ္ေနသည္ဟု ဆိုသည္။ ယခု ပံုမွာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေပးက်င္းျမိဳ႔အနီးရွိ တူးေျမာင္းထဲ ေမ်ာလာတဲ႔ အမွႈိက္သရိုက္မ်ားကို အလုပ္သမား တစ္ေယာက္ ရွင္းလင္းေနစဥ္။


ေနာက္ထပ္ တရုတ္ တူးေျမာင္း ျပႆနာ ဥပမာတစ္ခုကေတာ႔ ယန္ဇီျမစ္မွ ျမစ္၀ါျမစ္ကို ေရလႊဲေပးတဲ႔ ‘ေတာင္-ေျမာက္ ေရလႊဲေျပာင္းေရး စီမံခ်က္’ ျဖစ္သည္။ ေတာင္ဘက္ ေရလႊမ္းမိုးမွႈကို သက္သာေစဖို႔နဲ႔ ေျမာက္ဘက္ မိုးေခါင္မွႈကို ကယ္တင္ဖို႔ ျဖစ္သည္။ ေဒၚလာ ဘီလီယံ ၆၀ ကုန္က်တဲ႔ စီမံကိန္းျဖစ္ျပီး၊ တရုတ္ ေခါင္းေဆာင္ၾကီး ေမာ္စီတုံး ရဲ႕ အိပ္မက္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေမာ္က “ေတာင္ဘက္က ေရေပါတယ္၊ ေျမာက္ဘက္က ေရရွားတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ေျမာက္ဘက္ကို ေရေခ်းငွားေပးဖို႔ လိုမယ္”ဟု မိန္႔ခဲ႔သည္။
သို႔ေသာ္ စီမံခ်က္က ယခု သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရး အတြက္ စိုးရိမ္စရာမ်ား ျဖစ္လာသည္။ ေတာင္ဘက္ ေရထုညစ္ညမ္း မွႈကို ေျမာက္ဘက္ ျဖတ္ပို႔ေပးမယ္႔ပံု ျဖစ္ေနသည္။ ၂၀၅၀ ခုႏွစ္တြင္ ေရလႊဲလမ္းေၾကာင္း သံုးခုျဖင္႔ တစ္ႏွစ္ ေရဂါလံ ၁၂ ထရီလီယံ ေက်ာ္ ပို႔ေပးမွာ ျဖစ္သည္။
ေဖာ္ျပပါပံုမွာ ေျမာက္ပိုင္း ဟာေဘး ျပည္နယ္ ယီစီယန္ျမိဳ႕ရွိ ေရလႊဲဆည္ တစ္ခုေပၚ တရုတ္ သမီးပ်ဳိ သိုးေက်ာင္းေနပံု ျဖစ္သည္။ သူမအပါ၀င္ ထုိေဒသရွိ လယ္သမားမ်ားမွာ မိုးေခါင္မွႈဒဏ္ အၾကီးအက်ယ္ ခံၾကရသည္။


ကမၻာ႔လူဦးေရ ၂၀ ရာခိုင္ႏွႈန္းမွာ တရုတ္တို႔ ျဖစ္သည္။ ကမၻာ႔ေရအရင္းျမစ္ရဲ႕ ၇ ရာခိုင္ႏွႈန္းက တရုတ္ျပည္ေတာင္ဘက္တြင္ ရွိသည္။ တစ္နည္း တရုတ္ျပည္ရဲ႕ ေရအရင္းအျမစ္ ငါးပံု ေလးပံုက ေတာင္ဘက္တြင္ ရွိသည္။ ေတာင္-ေျမာက္ ျမစ္ေရလႊဲမွႈ စီမံကိန္းမွာ ယန္ဇီျမစ္ကို အဓိက မွီခိုအားထားျပဳထားသည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ ေျမာက္ပိုင္း ဟူေဘး ျပည္နယ္ ဒန္ဂ်ီယန္ခို ဆည္ၾကီး ထိန္းသိမ္းဖို႔ ဖာေထးေနၾကတဲ႔ အလုပ္သမားမ်ား ပံုျဖစ္သည္။


တရုတ္ရဲ႕ အေက်ာ္ၾကားဆံုးဆည္မွာ ဟူေဘးျပည္နယ္ ယန္ဇီျမစ္တေလွ်ာက္တြင္ တည္ရွိတဲ႔ ေခ်ာက္နက္ သံုးခု အမည္ရ The Three Gorges ဆည္ၾကီး ျဖစ္သည္။ ကမၻာ႔အံဖြယ္ ၁၀ခုထဲ တစ္ခုပါ၀င္တဲ႔ တည္ေဆာက္မွႈ ျဖစ္သည္။ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စက္ရံုမ်ား တည္ေဆာက္ႏိုင္မွႈ၊ ေျမဟတ္တာေပါင္းမ်ားစြာ အသံုးျပဳမွႈ၊ ေက်ာက္တံုးေက်ာက္ခဲ ဘိလပ္ေျမမ်ားစြာ စံခ်ိန္တင္ အသံုးျပဳမွႈ၊ ကမၻာ႔ ေရထုတ္လႊတ္အား အမ်ားဆံုးရွိမွႈ၊ လူ ၁.၁၃ သန္း ေနရာ ေရႊ႕ေျပာင္းပစ္မွႈ တို႔ေၾကာင္႔ ေက်ာ္ၾကားတဲ႔ အံဖြယ္စီမံကိန္း ျဖစ္ေနရသည္။
ေဖာ္ျပပါပံုမွာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဆည္ၾကီးမွ အၾကီးမားဆံုး ေရထုတ္လႊတ္မွႈျဖစ္ျပီး၊ ဇူလိုင္လထဲတြင္ ေရလႊမ္းမိုးမွႈ ျဖစ္ခဲ႔ရသည္။


ေခ်ာက္နက္ၾကီးသံုးခု  TheThree Gorges ဆည္စီမံကိန္းမွာ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ႔ျပီး ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုေက်ာ္ ၾကာခဲ႔သည္။ တရုတ္အစိုးရက ကမၻာ႔အၾကီးဆံုး ဆည္ၾကီး တည္ေဆာက္ဖုိ႔ လုပ္ခဲ႔ရံုမက အၾကီးမားဆံုး လူသား ေျပာင္းေရႊ႕ မွႈမ်ား လုပ္ခဲ႔ရသလို၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ အက်ဳိးဆက္မ်ားကိုလည္း ကိုင္တြယ္ခဲ႔ရသည္။
ထုိဆည္တည္ေဆာက္မွႈ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ေတာင္ဘက္ေရၾကီးမွႈ ျပႆနာ ေျဖရွင္းဖို႔နဲ႔ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ ထုတ္ယူဖုိ႔ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေ၀ဖန္သူမ်ားက ျပႆနာေျပလည္ေစေရးထက္ ေဂဟစနစ္ ပ်က္ယြင္းမွႈ၊ ရွားပါး တိရိစာၦန္မ်ားနဲ႔ မ်ဳိးစိတ္မ်ား ေပ်ာက္ကြယ္မွႈအပါအ၀င္ ရာသီဥတုအေျခအေန ပိုမို ဆိုးရြားလာေစသည္ဟု ဆိုသည္။


The Three Gorges ဆည္ၾကီးမွာ တရုတ္ရဲ႕ ႏို္င္ငံျခားခရီးသြား စြဲေဆာင္ရာ ေနရာအျဖစ္လည္း သတ္မွတ္ထားသည္။ ထုိဆည္မွတဆင္႔ တိုးရစ္မ်ား ယန္ဇီျမစ္တေလွ်ာက္ ဟိုဟိုဒီဒီ သြားၾကည့္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံျခား ခရီးသြား စြဲေဆာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ေပးဆပ္ရမွႈက ၾကီးလွသည္။ ဆည္ေရ ေဖာက္ခ်မွႈေၾကာင္႔ ေျမ စတုရန္းမိုင္ ၄၀၀ ေက်ာ္ ေရလႊမ္းမိုးသြားခဲ႔သည္။


The Three Gorges ဆည္ၾကီး တည္ေဆာက္မွႈတြင္ ေရအလံုပတ္ ဆည္ေသတၱာ တည္ေဆာက္မွႈ လုပ္ငန္းလည္း ပါ၀င္ခဲ႔သည္။ ၂၀၀၆ ဇြန္လ ၆ ရက္ေန႔တြင္ ၁၂ စကၠန္႔အတြင္း ေသတၱာၾကီး ပြင္႔ထြက္သြားျပီး ၁၀ ထပ္တိုက္ အေဆာက္အဦ အလံုး ၄၀၀ ျပိဳလဲေစခဲ႔သည္။ ပံုတြင္ ေသတၱာဆည္ၾကီးအနွး သန္႔ရွင္းေရးလုပ္သားမ်ား အမွႈိက္လိုက္ဆယ္စဥ္။


တရုတ္ ဆည္စီမံကိန္းမ်ားေၾကာင္႔ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေနရာ ေရႊ႕ေျပာင္းခံရတဲ႔အထဲတြင္ အေနာက္ေတာင္ဘက္ ခ်ဳံကင္းေဒသ ဂြန္တန္ ျမိဳ႕ေလးမွ လူ ၂၂,၀၀၀ လည္း ပါ၀င္သည္။ ႏွစ္ေပါင္း ၁၇၀၀ ရွိ ေရွးေဟာင္း ျမိဳ႕ေလးမွာ ယန္ဇီျမစ္ေပၚတြင္ ေရွးေဟာင္း အႏုသုခုမ လက္ရာအေမြမ်ားႏွင္႔ ျပည့္ေနခဲ႔သည္။
ယန္ဇီျမစ္ရဲ႕ ျမစ္လက္တက္ တစ္ခုျဖစ္တဲ႔ ၀ူဂ်ီယန္ျမစ္တေလွ်ာက္ ဟိုက္ဒရိုပါ၀ါ စက္ရံုမ်ား တည္ေဆာက္လာတဲ႔ေနာက္ ျမိဳ႕ကေလးကို မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာဆီ ေရႊ႕ေျပာင္းပစ္ခဲ႔သည္။ ပံုတြင္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္အတြင္း ေက်းရြာသားတစ္ဦး သူတို႔ရိုးရာအိမ္ ျပန္တည္ေဆာက္ဖုိ႔ ေက်ာက္တံုးသယ္ယူေနရပံု ျဖစ္သည္။


၂၀၀၈ ေမလ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၈ ႏွစ္အတြင္း အဆိုးရြားဆံုး ၇.၉ ပမာဏာရွိ ငလွ်င္ၾကီး တရုတ္ျပည္ အေနာက္ဖက္ စီခြ်မ္ျပည္နယ္တြင္ လွႈပ္ခဲ႔ျပီး လူ ၇၀,၀၀၀ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ႔သည္။ ေပ်ာက္ဆံုးသူ ၁၈,၀၀၀ ရွိခဲ႔သည္။ ေျမငလွ်င္ျပီးေနာက္ တရုတ္ပညာရွင္မ်ားနဲ႔ အေမရိကန္ပညာရွင္မ်ား ပူးေပါင္း ေလ႔လာခ်က္အရ ဇီပင္းပူး ဆည္မွာ တစ္မိုင္ခန္႔ရွိ ေျမလႊာျပတ္ေရြ႕ေၾကာင္းေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ထားမိေသာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။
ပံုတြင္ ေျမငလွ်င္လွႈပ္ျပီးေနာက္ အသက္ရွင္က်န္သူမ်ားက အပ်က္အစီးပံုၾကား ေဆြးမ်ဳိးသားခ်င္းမ်ား ရွာေနျခင္း ျဖစ္သည္။


ေရတန္ခ်ိန္ ၃၂၀ သန္းရွိ ဇီပင္းပူးဆည္ တည္ေဆာက္ျပီး ေလးႏွစ္အၾကာတြင္ ငလွ်င္ဒဏ္ေၾကာင္႔ ဆည္ၾကီးလည္း ပ်က္ဆီးလုလုျဖစ္ခဲ႔ရေသာေၾကာင္႔ စစ္သား ၂ ေသာင္းေက်ာ္ လႊတ္ျပီး ဆယ္တည္ျငိမ္ေရး ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ခန္႔မွန္းခ်က္ အရ ဆည္မွာ သဘာ၀ ေျမအေနအထား ခံႏုိင္ရည္ထက္ ၂၅ ဆ ပိုေနသည္။


ယန္ဇီျမစ္မွာ ေရလႊမ္းမိုးမွႈ အျဖစ္ဆံုးျဖစ္ျပီး တရုတ္ အစိုးရ ေရထိန္းခ်ဳပ္ေရး စီမံကိန္းမ်ား မေအာင္ျမင္မွႈေၾကာင္႔ ပိုမို ဆိုးေနသည္။ ပံုမွာ ၂၀၀၈ စက္တင္ဘာ ၆ ရက္ ဟူေဘးျပည္နယ္ ၀ူဟန္ျမိဳ႕အနီး ေရေပ ၈၀ ခန္႔ ျမင္႔တက္ေနပံု ျဖစ္သည္။


The Gorges Dam ဆည္ၾကီးတည္ေဆာက္ျပီးေနာက္ ၂၀၁၀ ဇူလိုင္ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ ေရအား တစ္စကၠန္႔ကို က်ဴ႕ဘစ္မီတာ ၇၀,၀၀၀ ထုအထိ တက္ခဲ႔ျပီး ဆည္ၾကီးခံႏိုင္အားကို သဘာ၀က စမ္းသပ္ခဲ႔သည္။ ယန္ဇီျမစ္ တေလွ်ာက္ ေရေဖာက္ ခ်မွႈမ်ားျပဳလုပ္ခဲ႔ျပီး အစိုးရက ေဒသခံမ်ားကို ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းမွႈမ်ား အေရးေပၚ လုပ္ခဲ႔ရသည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ တရုတ္တြင္ မိုးေရခ်ိန္ အမ်ားဆံုးႏွစ္ျဖစ္သည္။ ပံုတြင္ တရုတ္ အလုပ္သမားတစ္ဦး ေရၾကီးမွႈေၾကာင္႔ ပ်က္ဆီးခဲ႔ရတဲ႔ အေဆာက္အဦ အပိုင္းအစမ်ား လိုက္ရွင္းေနစဥ္။


ဆည္ေတြတည္ေဆာက္ျပီး ေရလႊမ္းမိုးမွႈ ထိန္းခ်ဳပ္မည္ဆိုေသာ္လည္း ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ေရလႊမ္းမိုးမွႈနဲ႔ ရႊံ႕ေျမျပိဳက်မွႈမ်ား ျဖစ္ခဲ႔ရျပီး၊ လူ ၁၂၀၀ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ႔သည္။ ေရလႊမ္းမွႈေၾကာင္႔ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ ဆည္ထိန္းသိမ္းေရး အတြက္ ေဒၚလာ ၂၂ ဘီလီယံ ကုန္က်ခဲ႔သည္။
ယခု တရုတ္ျပည္ရွိ ကမၻာ႔အၾကီးဆံုးဆည္မ်ားမွာ ေရရွည္ တရုတ္စီးပြားေရး တိုးတက္မွႈကို ျဖစ္ထြန္းေစမလား၊ တရုတ္ လူထုအတြက္ ကပ္ေဘးေတြ သယ္ေဆာင္ေပးေနသလားဆိုတာ တရုတ္အစိုးရကိုယ္တိုင္ ေမးခြန္းထုတ္လာသည္။
ေမာကၡ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး Sourceး FP