အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္သက္တန္းရွိ ေရႊေပလႊာ ေနာက္ခံ ဘုုန္းသွ်ံ လန္ဒန္ဝိဟာရ၊

"အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္သက္တန္းရွိ ေရႊေပလႊာ ပုုံစံတူေနျပည္ေတာ္တြင္ ထားရွိရန္ ဂ်ာမနီကူညီမည္"

အထက္ပါသတင္းကိုု ဖတ္လိုုက္ရေတာ့ အတိုုင္းမသိ ဝမ္းသာသြားမိပါတယ္၊   တတိယ ျမန္မာႏိုုင္ငံေတာ္ကိုု ထူေထာင္သြားခဲ့သူ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ဦးေအာင္ေဇယ်က ဒုုတိယေျမာက္ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္ထံသိုု႔ ၁၇၅၆ ခုုႏွစ္တြင္ ေပးပိုု႔ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀ သက္တန္းရွိၿပီျဖစ္သည့္ ေရႊေပလႊာ ပုုံစံတူကိုု ေနျပည့္ေတာ္ရွိ အမ်ိဳးသားျပတိုုက္တြင္ ထားရွိႏိုုင္ရန္ ဂ်ာမနီႏိုုင္ငံမွ ကူညီသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဂ်ာမနီသံရုုံး၏ ထုုတ္ျပန္ခ်က္အရ သိရတယ္လိုု႔ ဆိုုပါတယ္။

အဆိုုပါေရႊေပလႊာသည္ လက္ရိွအခ်ိန္တြင္ ဂ်ာမနီႏိုုင္ငံ Hanover  ၿမိဳ ႔တြင္ရွိေနၿပီး ျပည္ေထာင္စုု သမၼတဂ်ာမနီႏိုုင္ငံ ဒုုတိယႏိုုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ေကာ္နယ္လီယာပီပါႏွင့္ ျမန္မာႏိုုင္ငံယဥ္ေက်းမႈဝန္ႀကီးဌာန ဒုုတိယဝန္ႀကီး ေဒၚစႏၵာခင္တိုု႔ လက္မွတ္ေရးထိုုးခဲ့သည့္ ႏွစ္ႏိုုင္ငံအၾကား ယဥ္ေက်းမႈ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရးဆိုုင္ရာ ပူးတြဲေက်ညာခ်က္တြင္ပါရွိသည့္ ဂ်ာမနီဒုုတိယဝန္ႀကီး အေနျဖင့္ ၎၏ အေရွ ႔ေတာင္အာရွ ခရီးစဥ္အတြင္း ျမန္မာႏိုုင္ငံသိုု႔ စက္တင္ဘာ ၂၇ ရက္မွ ၂၉ ရက္အထိ ေရာက္ရွိခဲ့သည့္ အခ်ိန္က  လက္မွတ္ေရးထိုုးခဲ့တာပါ။

၁၇၅၆ ခုုႏွစ္မွာ ျမန္မာဘုုရင္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးသည္ အဂၤလန္ႏိုုင္ငံ၏ ဘုုရင္တစ္ပါးျဖစ္ေသာ ဒုုတိယေျမာက္ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္ထံ ခ်စ္ၾကည္ေရး ကမ္းလွမ္းတဲ့ ေရႊေပလြာတစ္ေဆာင္ေပးပိုု႔ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေပလႊာရဲ ႔ပုုံသဏၭာန္က ေထာင့္မွန္စတုုဂံပုုံ ေရႊအစစ္နဲ႔ ျပဳလုုပ္ထားတဲ့ ေရႊျပားခ်ပ္ျဖစ္ၿပီး မ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ ျမန္မာစာလုုံးေတြ ေရးထြင္းထားကာ အစြန္းႏွစ္ဖက္မွာ ပတၱျမား ၁၂ လုုံးစီ ျမွဳတ္ႏွံထားပါတယ္။

ေရႊေပလႊာဟာ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္မင္း၏ဇာတိ ဂ်ာမနီႏိုုင္ငံ Hanover ၿမိဳ ႔ကေလးမွာရွိတဲ့ Gottfried Wilhelm Leibniz စာၾကည့္တိုုက္၏စတိုုခန္းကေလးမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္တိုုင္ လူမသိ သူမသိ ရွိေနခဲ့ရာမွ စာၾကည့္တိုုက္မွဴးက ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီး ေရွးေဟာင္းအသုုံးအေဆာင္ ပစၥည္းေတြမွာ ထြင္းထုုထားတဲ့ ေက်ာက္စာေတြကိုု အထူးျပဳလုုပ္ေလ့လာတဲ့ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး သမိုုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာ ဂ်က္လိုုင္ဒါထံ အကူအညီေတာင္းခံရာက အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ပိုု႔ခဲ့တဲ့ ေရႊေပလႊာ ျဖစ္ေၾကာင္းကိုု    ၂၀၀၇ ခုုႏွစ္မွာ ေဖၚထုုတ္ႏိုုင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

“သမိုုင္းတန္ဖိုုး အလြန္ႀကီးမားၿပီး အႏုုပညာလက္ရာေျမာက္တဲ့ ေရႊေပလြာ ျဖစ္တဲ့အျပင္ ႏိုုင္ငံေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေရးပါတဲ့ ေရႊေပလႊာတစ္ခုု ျဖစ္ပါတယ္” လိုု႔ မစၥတာ ဂ်က္လိုုင္ဒါက သူေလ့လာေဖၚထုုတ္ခဲ့တဲ့ ေရႊေပလႊာျဖစ္ေၾကာင္းကိုု  ေျပာျပပါတယ္။

“ေရႊေပလႊာ ဘယ္ကလာသလဲဆိုုတာ ေဖၚထုုတ္ေပးဖိုု႔ ျပတိုုက္မွဴးက အကူအညီေတာင္းတယ္၊ ေရႊေပလႊာက ႏွစ္ကာလ ေတာ္ေတာ္ၾကာၿပီဆိုုေတာ့ ေဟာင္းႏြမ္းေနၿပီဒါေပမဲ့ ေပလႊာေပၚက စာလုုံးေတြနဲ႔ ေပလႊာရဲ ႔ပုုံစံအေနအထားကေတာ့ မပ်က္ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ သူရဲ ႔မူရင္းပိုုင္ဆိုုင္သူကိုု သိရဖိုု႔ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ မွန္ဘီလူးသုုံးၿပီး ေတာ္ေတာ္ေလး ႀကိဳးစားေဖာ္ထုုတ္ခဲ့ရတယ္” လိုု႔သူကဆိုုပါတယ္။

“ဒီလုုိ ေလ့လာေဖာ္ထုုတ္မႈကေနတဆင့္ ေဒါက္တာ ဂ်က္လိုုင္ဒါက အေလာင္းမင္းတရားႀကီးမွ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္ထံ ေပးဖိုု႔စာ (၁၇၅၆ ခုုႏွစ္၊ ေမလ ၇ ရက္ေန႔)  ဆိုုတဲ့ စာတမ္းကိုု ၂၀၀၉ ခုုႏွစ္မွာ သူေရးသားျပဳစုုခဲ့တယ္လိုု႔ ဆိုုပါတယ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၄၁ မ်က္ႏွာ ပါဝင္တဲ့ အဲဒီစာတမ္းမွာ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး အုုပ္စိုုးစဥ္က စစ္ပြဲအေၾကာင္းေတြနဲ႔ သံတမန္ဆက္ဆံေရး အေၾကာင္းေတြကိုုပါ အေသးစိတ္ ေလ့လာစိတ္ျဖာၿပီး ေရးသားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္ထံ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ေပးပိုု႔တဲ့အခ်ိန္မွာ မင္းတရားႀကီး၏ ျမန္မာႏိုုင္ငံေတာ္ဟာ ေျမာက္ပိုုင္းကေနစလိုု႔ ေတာင္ပိုုင္းအထိႏိုုင္ငံေရးၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြ႔ေနရတယ္”

လိုု႔ေဒါက္တာဂ်က္လိုုင္ဒါက ဆိုုပါတယ္။

၁၇၅၄ ခုုႏွစ္မွာ အင္းဝေနျပည္ေတာ္ကိုု သိမ္းယူအၿပီး အထက္ျမန္မာျပည္ရဲ ႔ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာခဲ့တဲ့ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဟာ ေတာင္ပိုုင္းကိုု သိမ္းယူႏိုုင္ဖိုု႔အတြက္ စစ္လက္ႏွက္ေတြ လုိုအပ္တယ္လိုု႔ေတြးကာ အဂၤလိပ္ဘုုရင္နဲ႔ မိတ္ေဆြဖြဲ႔ရန္ ရည္ရြယ္ၿပီး အဲဒီအခ်ိန္တုုန္းက လိုုအပ္တဲ့ ေထာက္ပံ့မႈေတြအတြက္ အားကိုုးေနရတဲ့ အေရွ ႔ အိႏၵိယ ကုုမၺဏီကေနတစ္ဆင့္ အိႏၵိယႏိုုင္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ ႔ကေန    ၁၉ ၅၆ ခုုႏွစ္ေမလမွာ ခ်စ္ၾကည္ေရး ေရႊေပလႊာကိုုေပးပိုု႔လိုုက္ပါတယ္။

“အဲဒီ    ေရႊေပလႊာကိုု ၁၉ ၅၈ ခုုႏွစ္က်မွ အဂၤလန္ဘုုရင္ ဒုုတိယေျမာက္ ေဂ်ာ့ခ်္ထံကိုု ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္၊ စာအိပ္ေပၚမွာလည္း မဒရပ္ကေန ေရာက္လာတဲ့ အိႏၵိယမင္းသားထံက စာဆိုုၿပီး မွားယြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္တဲ့။ အဂၤလိပ္ဘုုရင္ကလည္း စာမျပန္ခဲ့တဲ့အျပင္ သူ႔ဇာတိ Hanover  ၿမိဳ ႔က စာၾကည့္တိုုက္ဆီ အဲဒီစာကိုု တန္းပိုု႔လိုုက္ပါတယ္။ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္ကလည္း တိုုင္းတပါးကလာတဲ့ အႏုုပညာလက္ရာေျမာက္တဲ့ စာအျဖစ္ေလာက္သာ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၿပီး ႏိုုင္ငံေရးအရေတာ့ စိတ္ဝင္စားခဲ့ပုုံမရပါဘူးတဲ့။

ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဂၤလိပ္ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္က စာမျပန္တဲ့အတြက္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ခ်စ္ၾကည္ေရး ပဏာမခ်ဥ္းကပ္မႈဟာ ပ်က္ျပယ္သြားခဲ့ရသလိုုၾသဇာတိကၠမ ႀကီးမားတဲ့သူမိုု႔သူ႔ကိုု အသိအမွတ္မျပဳဘူးဆိုုၿပီး ထိခိုုက္ခံစားရလိမ့္မယ္လိုု႔ ယူဆရတယ္” လိုု႔ ေဒါက္တာ ဂ်က္လိုုင္ဒါက ေျပာပါတယ္။

အၿငိမ္းစား စာၾကည့္တိုုက္မွဴး ေဒါက္တာ ေသာ္ေကာင္းကလည္း အဂၤလိပ္ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္ဟာ ျမန္မာဘုုရင္ဘယ္ေလာက္ ၾသဇာအာဏာရွိၿပီး ေအာင္ျမင္တယ္ဆိုုတာ မသိတဲ့အျပင္ ဘုုရင္တစ္ပါးက ေနာက္ဘုုရင္တစ္ပါးဆီ ခ်စ္ၾကည္ေရးစာ ကမ္းလွမ္းတဲ့အခါ စာျပန္ကိုု ျပန္သင့္တယ္လိုု႔ သူ႔၏အျမင္ကိုုဆိုုခဲ့ပါေသးတယ္။

“ခ်စ္ၾကည္ေရး စာလႊာဟာ မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူး၊ စာျပန္ျခင္းလည္း မခံခဲ့ရဘူး၊ ဒီဘက္က စိတ္ရင္း ေစတနာေကာင္းနဲ႔ ကမ္းလွမ္းတာကိုု ဟိုုဘက္က တန္ဖိုုးမသိဘူး၊ အေရးႀကီးမွန္းလည္း မသိဘူး၊ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဘက္ ၾကည့္ျပန္ေတာ့ ငါလိုုဘုုရင္တစ္ပါးရဲ ႔စာကိုုေတာင္ မျပန္ဘူးဆိုုၿပီး ေတာ္ေတာ္ စိတ္နာသြားပုုံရတယ္ လိုု႔ ေျပာပါတယ္။ ေရႊေပလႊာေပၚကစာကိုု အေလာင္းမင္းတရားႀကီးရဲ ႔ ယုုံၾကည္အားကိုုးရတဲ့ စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာ၊ မွတ္တမ္းေရးဆရာ လက္ဝဲေနာ္ရထာက ေရးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ေရႊႏုုတ္နဲ႔ မိန္႔တာကိုု သူက စာေခ်ာေအာင္ ေပပုုရပိုုက္ေပၚမွာ ေရးခဲ့ပုုံ ေပၚပါတယ္၊    ၿပီးေတာ့မွ ဘုုရင့္အိမ္ေတာ္မွာ ကြ်မ္းက်င္အမႈေတာ္ထမ္းေတြက ေရႊအစစ္ေပၚမွာ လက္ဝဲေနာ္ရထာ စပ္ဆိုုထားတဲ့စာကိုု ျပန္လည္ေရးထြင္းၿပီး ဆင္စြယ္နဲ႔ ျပဳလုုပ္ထားတဲ့ ၾကဳတ္ထဲမွာ ထည့္ၿပီး ပိုု႔တာပါ” လိုု႔ ေဒါတာဂ်က္လိုုင္ဒါ၏ ၁၄၁ မ်က္ႏွာပါတဲ့စာတမ္းမွာ ဆိုုခဲ့ပါတယ္။

“သတၱဝါ မွန္သေရြ ႔တရားေတြ႔ခ်မ္းေျမ့သာယာ ရွိၾကပါေစ”

(၀၄. ၁၀. ၂၀၁၂)

(ဒုုတိယေျမာက္ေဂ်ာ့ခ်္ဘုုရင္ထံ ခ်စ္ၾကည္ေရး သဝဏ္လႊာ ေပးပိုု႔ခ ဲ့သည့္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ရတနာေက်ာက္စီေရႊေပလႊာအား အနီးကပ္ေတ ြ႔ျမင္ရပုံ)